Մարսողության նշանակությունը: Օրգանիզմի կենսագործունեության բնականոն ընթացքի և էներգիայի պաշարները լրացնելու համար անհրաժեշտ է ընդունել որոշակի քանակությամբ սննդանյութեր: Սննդամթերքի հիմնական բաղադրիչները՝ սպիտակուցները, ճարպերը, ածխաջրերն ու հանքային աղերն են: Դրանցից սպիտակուցները, ճարպերը և ածխաջրերի զգալի մասը բարդ օրգանական միացություններ են և ունեն խոշոր չափսեր, ինչի արդյունքում չեն կարող անցնել աղիների պատով և ներթափանցել արյան և ավշի մեջ: Այդ պատճառով այդ նյութերը պետք է նախապես ճեղքվեն՝ վերածվելով ջրում լուծելի մանր և պարզ միացությունների:Սպիտակուցների, ճարպերի և ածխաջրերի քայքայումն ավելի պարզ` ջրում լուծելի միացությունների, կատարվում է մարսողական համակարգում:Մարսողության սկզբնական փուլում սննդանյութերը մանրացվում և խառնվում են մարսողական հյութերի հետ: Այնուհետև մարսողական հյութերի ազդեցության տակ խոշոր և բարդ օրգանական միացությունները քայքայվում են ավելի պարզ միացությունների և դառնում են լուծելի ու մատչելի ներծծման համար:

Մարսողական համակարգի կառուցվածքը: Մարսողական համակարգը կազմված է մարսողական խողովակի օրգաններից և մարսողական գեղձերից:ՈւշադրությունՄարսողական օրգաններն են բերանի խոռոչը, ըմպանը, կերակրափողը, ստամոքսը, 12-մատնյա աղին, բարակ, հաստ աղիները, ուղիղ աղին և հետանցքը:

Մարսողական գեղձերն են թքագեղձերը, լյարդը, ենթաստամոքսային գեղձը, նաև ստամոքսի ու աղիների լորձաթաղանթում գտնվող հսկայական քանակությամբ մանր գեղձերը:

Մարսողական խողովակի պատերն արտաքինից պատված են շարակցական հյուսվածքային թաղանթով, միջին շերտը հարթ մկանային կազմություն ունի: Այդ մկանաթելերի կծկման շնորհիվ աղիների պարունակությունը տեղաշարժվում է, և, ի վերջո, չմարսված նյութերը հեռացվում են օրգանիզմից: Մարսողական խողովակի պատերի ներքին շերտը լորձաթաղանթն է, որը կազմված է գեղձային էպիթելից:

Մարսողական ֆերմենտներ և դրանց դերը: Օրգանական նյութերի քայքայման գործընթացը կատարվում է մարսողական հյութերի (թուք, ստամոքսահյութ, աղիքահյութ, լեղի, ենթաստամոքսային հյութ) ազդեցության շնորհիվ: Դրանք պարունակում են սպիտակուցային ծագում ունեցող ֆերմենտներ, որոնք արագացնում են քիմիական ռեակցիաները: Ֆերմենտների ազդեցությունը խիստ յուրովի է:Ուշադրություն Յուրաքանչյուր ֆերմենտ ազդում է միայն որոշակի նյութի վրա:

Օրինակ` սպիտակուցները ճեղքվում են պեպսին ֆերմենտի (ստամոքսում), ճարպերը` լիպազի, իսկ ածխաջրերը` ամիլազի կողմից (բարակ աղիում): Ֆերմենտները գործում են միայն որոշակի միջավայրում, օրինակ` պեպսինը` թթվային, ամիլազը` հիմնային: Ֆերմենտներն ազդում են միայն որոշակի ջերմաստիճանում, մեծ մասամբ` 36−37°C:Մարսողական համակարգի խանգարումները առաջացնում են մի շարք հիվանդություններ, ինչպես նաև պատճառ են դառնում գիրության:Գիրությունը (մարմնի ավելորդ քաշ) շատ բարդ խնդիր է, քանի որ դրա առաջացման պատճառները ավելի շատ են, քան դրա դեմ պայքարի արդյունավետ միջոցները:Նկարում գիրության առաջացման փուլերն են.

Մարսողական համակարգի մասին առավել պարզ պատկերացում ստանալու համար դիտե՛ք տեսանյութը:

Слитное и дефисное написание полу-и пол-Необходимо запомнить, что полу- пишется со словами всегда слитно! (полугодие, полушарие).Пол- пишется слитно всегда, за исключением трёх случаев:после пол- стоит заглавная буква (пол-Москвы), тогда слово пишется через дефис.после пол- стоит любая гласная буква (пол-улицы), слово пишется через дефис.после пол- стоит буква «л» (пол-лимона)Исключение: «поллитровка», a cлово «пол-литра» при этом пишется по правилу — через дефис.Упражнения1. Исходить (пол) России, об…ехать (пол) мира, быть (пол) года в экспедиции, встать (пол) вос..мого, обойти (пол) города, с..есть (пол) апельсина, скосить (пол) луга, отрезать (пол) метра ткани, откусить (пол) яблока, (пол) жизни провести в (пут..)шествиях, пройти (пол) Крыма, опоздать на (пол) минуты, возвра..титься (пол) одиннадцатого, отстать на (пол) очка, (полу) годичное отсутствие, сделать (полу) оборот, (полу) льняное волокно, уч…ствовать в (полу) финале, пробежать (пол) дистанции, перегородить (пол) улицы.Исходить пол-России, объехать полмира, быть полгода в экспедиции, встать в полвосьмого, обойти полгорода, съесть пол-апельсина, скосить пол-луга, отрезать полметра ткани, откусить пол-яблока, полжизни провести в путешествиях, пройти пол-Крыма, опоздать на полминуты, возвратиться в пол-одиннадцатого, отстать на пол-очка, полугодичное отсутствие, сделать полуоборот, полульняное волокно, участвовать в полуфинале, пробежать полдистанции, перегородить пол-улицы.2. (Пол)метра, (пол)лимона, (пол)десятого, (пол)яблока, (пол)листа, (пол)города, (пол)Москвы, (пол)Африки, (пол)апельсина, (пол)миллиона.Полметра, пол-лимона, полдесятого, пол-яблока, пол-листа, полгорода, пол-Москвы, пол-Африки, пол-апельсина, полмиллиона.

Լեզու- դա բառային նշանների համակարգ է:

Խոսքային գործունեությունը մարդու կողմից լեզվի օգտագործման պրոցեսն է, որի նպատակը հաղորդակցումն է: Այս հարցերը քննարկում է նաև լինգվիստիկան:

Հոգեբաններ  Լ. Ս. Վիգոտսկին,  Ա. Լ.Լեոնտևը  և  ուրիշներ  ապացուցել  են,  որ  երեխայի  հոգեկան  բոլոր  գործընթացները  ( հիշողություն, ուշադրություն,  մտածողություն,  ըմբռնում) ձևավորվում  են     խոսքի  միջոցով:  Խոսքը հոգեկան  բարդ  գործընթաց  է,  որի   զարգացումը  կախված  է  մի  շարք  պայմաններից: Կարևորվում  է  շրջապատի  միջավայրի  ներգործությունը.  երեխան սովորում  է խոսել,  ընդօրինակել   մեծահասակներին,  որոք  պետք  է  նպաստեն  երեխայի  ճիշտ,  հստակ  խոսքի  ձևավորմանը:  Բանն  այն  է,  որ  երեխան  վաղ  տարիքից  լսելով մաքուր,  գեղեցիկ,  ճիշտ  խոսք՝  արդյունքում  ձևավորում  է սեփական խոսքը:

Երեխայի անձի ձևավորման և զարգացման մեջ խիստ կարևոր նշանակու­թ­յուն ունեն խոսքի և հաղորդակցության զարգացումը։ Հայտնի է, որ երեխայի մտա­ծո­ղությունն արմատական փոփոխությունների է ենթարկվում, երբ նա ունակ է դառնում լեզվական հաղորդակցության և ուսուցումը նրան սովորեցնում է տիրապետել սեփական մտքերին (Լ.Ս.Վիգոտսկի)։

Երեխայի խոսքի զարգացումը բաժանվում է երեք զգայուն փուլի՝

1. 2-րդ ամսվանից 11-րդ ամիս-գղգղոցի փուլ, նախաթոթովանք, թոթովանք
2. Լեզվի յուրացման փուլ —11-ից մինչև 1տ.7ամսական
3. Քերականական կառուցվածքի փուլ 1տ.7ամսականից -3 տարեկան:

Խոսքային գործունեության տեսակներն են՝

Մենախոսոթյունը խոսքի ծավալուն տեսակն է: Այն խոսքի կամածին տեսակ է համարվում: Մենախոսությունը պարունակում է ժեստիկուլյացիա, ակտիվ դիմախաղ: Այստեղ ձայնարկություններն ակտիվ են ու շատ:

Տրամախոսություն կամ երկխոսություն: Այն անկազմակերպ և կոնտեքստային խոսք է: Նախորդ միտքը ծնում է հաջորդ միտքը: Իր ոճային առումով ընդարձակ չէ: Այստեղ շատ են շաբլոն արտահայտությունները: Օրինակ ՝ <<այ քեզ բա՜ն>>, <<ասեք, խնդրեմ>>:

Ներքին խոսք: Սա մեր խոսքն է մեր հետ: Մենք մեզ կես բառից ենք հասկանում: Այդ իսկ պատճառով իր ոճի առումով կցկտուր է : Այստեղ մտքերի թյուրիմացություններ գրեթե չկան: Ներքին խոսքի մի տեսակ է նաև գրավոր խոսքը:

Գրավոր խոսքը գրի առնված, գրավոր տեսքի վերածված խոսքն է: Այն մենախոսության տեսակ է և ծավալուն, իր տեսակով: Այն զուրկ է բանավորի խոսքին հատուկ կառուցվածքային և ոճարտահայտչական որոշ հատկանիշներից։ Կարևոր դեր են խաղում գրության եղանակները, կետադրության նշանները։ Գրավոր խոսքն, ի տարբերություն բանավորի, չունի տարածական , ժամանակային սահմանափակումներ։ Ըստ իր ծավալի տարբերում ենք  համառոտ խոսք և ընդարձակ խոսք։ Համառոտ խոսքը կարող է արտահայտված լինել նույնիսկ մեկ բառով։ Համառոտ են կոչերը, հայտարարությունները, առածները, ասացվածքները և այլն։ Ընդարձակ խոսք են պատմվածքը, նովելը, հոդվածը,  իսկ առավել ընդարձակ խոսք են պարունակում վեպերը:

Ձ֊ձու, ձուկ, ձայն, ձողիկ, ձմերուկ, ձեռագիր,

ռ֊ ՌԴ, ռուս, Ռիտա,Ռուբեն, Ռազմիկ

Շ֊ շուն, շաքար, շերամ, շախմատ, շալակել շաբաթական, շաբաթորյակ,

Լ֊լու, լաց, Լիան, լուսին, Լարիսա,

Ր֊րոպե, Րաֆֆի, Րաբունի

Ս֊սև,Սեգ, սունկ, Սուրեն, Սյուներ,

․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․․

դա-դանդաղ, դավաճան, դանդալոշ, դարբին, դասախոս, դաստիռակ,դաշնամուր, դալար, դաստակ, դամբուլ, դագաղ,դալուկ(գունատ), դահլիճ, դաշնագիր, դաշտ, դաս, դարան, դայակ, դանակ, դարպաս, դաշույն

նշ-նշտար,նշխարհ, նշան, նշույլ, նշենի, նշնար, նշիկ, նշանադրություն, նշագեղձ, նշաբլիթ, նշագիծ,

Մարդու հոգեկանը բնութագրվում է որպես նրա կողմից շրջապատող աշխարհի առարկաների և երևույթների արտացոլում և հուզական ապրում: Իսկ ինչպիսին է արտացոլման շնորհիվ առաջ եկող հոգեկան պատկերների հետագա ճակատագիրը: Ինչ է տեեղի ունենում դրանց հետ. արդյոք մնում են անձի հոգեկան աշխարհում, թե անհետանում են: Իհարկե անհետ չեն կորչում, այլ քիչ թե շատ տևականորեն,մասնակի կամ ամբողջությամբ պահպանվում են մարդու հոգեկանում և օգտագործվում են նրա հետագա կյանքի ընթացքում: Ընկալված մտապատկերների, մտքերի, տպավորությունների շնորհիվ յուրաքանչյուր անհատ ձեռք է բերում կենսափորձ, որը նրա անձի հիմքն է: Ահա հիշողությունը ընկալված ինֆորմացիայի մտապահման, հոգեկանում պահպանելու և հետագայում վերարտադրելու երևույթն է: Հիշողություն ունեն բոլոր կենդանի էակները և այժմ նաև  տեխնիկական որոշ սարքեր,  ինչպես օրինակ` համակարգիչները:  Մարդու հիշողությունը բարդ երևույթ է. Այն ունի մի շարք շերտեր, հոգեբանական առանձնահատկություններ:  Հիշողությունը ընկած է բոլոր մյուս հոգեկան գործընթացների հիմքում:

Հիշողության պրոցեսներն են՝

• մտապահում
• պահպանում
• վերարտադրում
• մոոռացոում

Հիշողության տեսակները:

Հիշողության տեսակները դասակարգվում են՝

• Ըստ իր ծագման լինում է օնտոգենետիկական և ֆիլոգենետիկական: Օնտոգենետիկական ծագմամբ հիշողությունը ներառում է  մարդու անհատական զարգացման ընթացքում կուտակած ինֆորմացիան: Իսկ ֆիլոգենետիկական ծագմամբ հիշողության հիմքում ժառանգականությունն է:
• Ըստ մարդու գործունեության մեջ գիտակցական կամքի ու նպատակադրման մասնակցության  հիշողությունը լինում է ոչ կամածին և կամածին:
• Ըստ հոգեկանում ընկալված ինֆորմացիայի պահպանման տևողության առանձնացվում են հիշողության կարճատև, տևական և օպերատիվ տեսակները:
• Ըստ հոգեկան ակտիվության առանձնացվում են հիշողության շարժողական, պատկերավոր, խոսքային-տրամաբանական և հուզական տեսակները:

• 

В возрасте 3 лет часто дети резко меняются, становятся упрямыми, капризными, по мнению родителей, неуправляемыми. он хочет быть хозяином своего поведения и воли и настаивает на том, что он может делать многое без помощи взрослого.: Ребенок не только начинает диктовать свою волю, но и требует доказательств своей значимости, отказываясь выполнять то, что говорят взрослые:

Не нужно бояться всего этого, потому что это нормальные проявления для этого возраста.:

Признаки начала этого периода:

• Негативизм. ребенок отказывается выполнять инструкции взрослых:
• Настойчивость. ребенок становится упрямым, он сам хочет сделать все, настаивает на своем желании не потому, что это важно для него, а хочет, чтобы все, что он говорит, было выполнено:
• Своенравие. в отличие от настойчивости, носит более обобщенный характер, направлен наружу против принятых норм и возникает в результате утверждения своих желаний:
• Самовольство. это выражается в том, что ребенок упорствует в своей самостоятельности и принятии решений:
• Восстание. также указывает на кризис. Ребенок постоянно конфликтует, начинает говорить плохие слова, ругаться. Если он единственный в семье, то это может выражаться в проявлениях деспотизма. Если в семье более одного ребенка, возможно, что один ребенок будет ревновать другого.

Однако кризисы — явления положительные, они свидетельствуют о переходе на новый этап развития ребенка. В результате них ребенок становится еще более самостоятельным, ему становится легче отделяться от взрослого. Кризис 3-летнего возраста означает, что ребенка уже не устраивают прежние формы заботы и контроля, и он требует от родителей других подходов. Иными словами, этот кризис есть прежде всего кризис отношений между ребенком и окружающими его взрослыми.

Նախագիծ

Օր՝ 28.11.22

ժամը 10։30_11։10

Վայրը՝ քոլեջ, նախակրթարան՝ 5 տարեկաններ

Աչքերի գիմնաստիկա, լարվածությունը հանելու համար

1. Արագ թարթել, աչքերը փակել և հանգիստ նստել, մինչև 5-ը դանդաղ հաշվել: Կրկնել 4-5 անգամ:
2. Ամուր փակել աչքերը (հաշվել մինչև 3-ը), բացել և նայել հեռուն (հաշվել մինչև 5-ը): Կրկնել 4-5 անգամ:
3. Աջ ձեռքը պարզել առաջ: Առանց գլուխը շարժելու աչքերով հետևել պարզած ձեռքի շարժումներին` աջ, ձախ, վերև, ներքև:
4. Ձեռքը պարզել առաջ նայել հաշվելով 1-4-ը, հետո հայացքը ուղղել հեռուն, հաշվել 1-4-ը: Կրկնել 4-5 անգամ:

Աչքերը շրջանաձև դանդաղ պտտել աջից ձախ 3-4 անգամ,հետո` ձախից աջ, թուլացնելով ակնագնդի մկանները նայել հեռուն 1-6-ը հաշվելով: Կրկնել 1-2 անգամh